Τι είναι τα κούλουμα και τι συμβολίζει ο χαρταετός;
Έφτασε η Καθαρά Δευτέρα με τα έθιμα της, τα κούλουμα και τον χαρταετό.
Τι τρώμε την Καθαρά Δευτέρα σύμφωνα με την παράδοση, τι σημαίνει κούλουμα και γιατί πετάμε χαρταετό; Tι συμβολίζει το όμορφο έθιμο που αγαπούν τα παιδιά; Όλα όσα θέλετε να ξέρετε σας τα έχω εδώ! Θα βρείτε αγαπημένες συνταγές της Καθαράς Δευτέρας αλλά θα διαβάστε και όλο τον συμβολισμό των εθίμων που κατακλείνουν τη συγκεκριμένη μέρα!
Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος των Αποκριών. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.
Η Καθαρά Δευτέρα πήρε την ονομασία της, γιατί καλούμαστε να αφήσουμε πίσω μας όλες τις αμαρτωλές συνήθειες και κραιπάλες, συμπεριλαμβανομένων και των αρτύσιμων, δηλαδή των μη νηστίσιμων, φαγητών, καθαρίζοντας με τον τρόπο αυτό την ψυχή και το σώμα μας.
Τι είναι τα κούλουμα;
Ο εορτασμός της Καθαράς Δευτέρας στην ύπαιθρο είναι γνωστός και ως κούλουμα. Αν και η λέξη κούλουμα χρησιμοποιείται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, η προέλευση της δεν είναι ξεκάθαρη. Σύμφωνα με μια άποψη ο όρος είναι αθηναϊκός και προέρχεται από τους στύλους (κολώνες) του Ολυμπίου Διός, για τους οποίους οι Αθηναίοι χρησιμοποιούσαν την λατινική λέξη columna.
Για την ετυμολογία της λέξης κούλουμα υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κούμουλους) που σημαίνει σωρός, αφθονία αλλά και το τέλος.
Κούλουμα τι τρώμε;
Πρώτη και καλύτερη η λαγάνα, η οποία είναι ένα είδος άζυμου ψωμιού που φτιάχνεται χωρίς προζύμι ή μαγιά. Μάλιστα, έχει χαρακτηριστικό πλατύ σχήμα για να ψήνεται εύκολα. Στο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας υπάρχει ο αγαπημένος και υγιεινός χαλβάς, ταραμοσαλάτα, ελιές, λαχανικά κάθε λογής και τουρσιά όλων των ειδών.
Τα θαλασσινά (καλαμάρια, χταπόδια, σουπιές κλπ), αλλά και τα όστρακα (μύδια, στρείδια κλπ), έχουν την πρώτη θέση, ενώ οι πιο παραδοσιακοί μαγειρεύουν και το εθνικό μας φαγητό, δηλαδή τη φασολάδα.
Από το πρωί της Καθαρής Δευτέρας ο ελληνικός ουρανός γεμίζει με πολύχρωμα στολίδια, τους γνωστούς χαρταετούς που τραβούν το βλέμμα μικρών και μεγάλων!
Γιατί στα κούλουμα πετάμε χαρταετό;
Το πέταγμα του χαρταετού γίνεται την πρώτη μέρα της Σαρακοστής και ο χαρταετός συμβολίζει το πνευματικό “πέταγμα” του ανθρώπου. Το ανθρώπινο πνεύμα είναι πλασμένο για να πετά στα ουράνια, άρα το πέταγμα του χαρταετού συμβολίζει την πνευματική ανάταση της περιόδου αυτής.
Πίσω στο χρόνο
Η συνήθεια των ανθρώπων να φτιάχνουν χαρταετούς και να τους πετούν ψηλά στον ουρανό είναι πανάρχαια, καθώς ο πρώτος χαρταετός κατασκευάστε τουλάχιστον 1000 χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού!
Ο σκοπός του εθίμου στην αρχαία Κίνα ήταν η επικοινωνία του ανθρώπου με τον Θεό. Μάλιστα οι άνθρωποι πίστευαν τότε ότι όσο πιο ψηλά πετάξει ο χαρταετός τόσο πιο πιθανό ήταν ο Θεός να δει τις ευχές τους που κρέμονταν πάνω του και να τις πραγματοποιήσει.
Ο συμβολισμός του πετάγματος του χαρταετού στην ελληνική χριστιανική παράδοση είναι αρκετά συναφής με τον κινεζικό. Για την ακρίβεια συμβολίζει το πέταγμα της ανθρώπινης ψυχής προς το Θείο.
Εκτός όμως από τη θρησκευτική του διάσταση, ο χαρταετός στο παρελθόν είχε και άλλες χρήσεις μιας και χρησιμοποιούνταν για μετεωρολογικές προβλέψεις, για στρατιωτική κατασκοπεία, ακόμη και για μεταφορά αντικειμένων σε δυσπρόσιτες περιοχές. Επίσης, ο Αμερικανός εφευρέτης Βενιαμίν Φραγκλίνος ανακάλυψε το αλεξικέραυνο χάρη σε πειράματα που έκανε με έναν χαρταετό και ένα κλειδί!
Το γεγονός ότι το έθιμο γίνεται κάθε χρόνο την Καθαρά Δευτέρα κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι.
Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής όπου οι Χριστιανοί ξεκινούν την σωματική και πνευματική τους κάθαρση μέσω της μεγάλης νηστείας του Πάσχα. Έτσι, με τη νηστεία καθαρίζουμε το σώμα και την ψυχή μας και με το πέταγμα του χαρταετού ερχόμαστε έστω και νοητά πιο κοντά στον Θεό.
